Phương pháp điều trị mụn hiệu quả và cách phòng ngừa

Chẩn đoán xác định 

Chủ yếu dựa vào lâm sàng: Mụn cám, sẩn, mụn mủ, mụn bọc, nang, tập trung chủ yếu ở vùng tiết nhiều chất bã như mặt, lưng, ngực; ít khi xuống quá thắt lưng.

Chẩn đoán phân biệt

• Viêm nang lông.
• Giang mai 2 dạng trứng cá.
• Dày sừng quanh nang lông.
• Á lao sẩn hoại tử.

Phân độ mụn

Theo Karen McCoy (2008), bệnh trứng ca chia thành ba mức độ sau:

• Mức độ nhẹ: Dưới 20 tổn thương không viêm, hoặc dưới 15 tổn thương viêm hoặc tổng số lượng tổn thương dưới 30.
• Mức độ vừa: Có 20 – 100 tổn thương không viêm hoặc 15 – 50 tổn thương viêm, hoặc 20 – 125 tổng tổn thương.
• Mức độ nặng: Trên 5 nang, cục hoặc trên 100 tổn thương không viêm, hoặc tổng tổn thương viêm trên 50 hoặc trên 125 tổng tổn thương.

Phương pháp điều trị mụn hiệu quả

Các loại thuốc kê đơn có thể được sử dụng để điều trị mụn bao gồm:

Thuốc bôi tại chỗ

Retinoid và các loại thuốc giống retinoid

• Thuốc có chứa axit retinoic hoặc tretinoin thường hữu ích cho mụn vừa phải. Chúng có dạng kem, gel và nước thơm. Ví dụ bao gồm tretinoin (Avita, Retin-A, những loại khác), adapalene (Differin) và tazarotene (Tazorac, Avage, những loại khác). Bạn áp dụng thuốc này vào buổi tối, bắt đầu với ba lần một tuần, sau đó hàng ngày khi da của bạn quen với nó. Nó ngăn chặn sự kết dính của các nang lông. Không bôi tretinoin cùng lúc với benzoyl peroxide.
• Tác dụng: Tiêu nhân mụn, ngăn sự hình thành nhân mụn, chống viêm…
• Tác dụng phụ: Thường gặp nhất là khô da, đỏ da, kích ứng da, hồng ban tróc vảy, nhạy cảm ánh sáng,… thường trong tháng đầu điều trị, nhưng cũng có thể trong suốt quá trình điều trị.

Benzoyl peroxid

• Tác dụng: Diệt khuẩn với phổ tác dụng rộng. Thuốc làm giảm đáng kể P.acnes và acid béo tự do ở tuyến bã, ngoài ra tác dụng chống viêm và tiêu nhân mụn.
• Dạng thuốc: Cream, gel và chất làm sạch có nồng độ từ 2,5 – 10%.
• Tác dụng phụ: Thường gặp nhất là khô da và nhạy cảm ánh sáng. Nên bôi thuốc vào buổi chiều tối để làm giảm nhạy cảm ánh sáng.

Thuốc kháng sinh tại chỗ 

• Tác dụng: Diệt P.acnes, chống viêm trực tiếp thông qua ức chế sự hóa ứng động của bạch cầu trung tính.
• Dạng thuốc: Dung dịch tan trong cồn (ví dụ clindamycin và erythromycin) hoặc gel và lotion để làm giảm kích thích da. Hiện nay dùng dạng phối hợp thuốc có thể làm giảm sự đề kháng (ví dụ erythromycin 3% với benzoyl peroxid 5% hay clindamycin 1% với benzoyl peroxide 5%).

Axit azelaic và axit salicylic

• Axit azelaic là một axit tự nhiên được sản xuất bởi một loại nấm men. Nó có đặc tính kháng khuẩn. Kem hoặc gel axit azelaic 20% dường như có hiệu quả tương đương với nhiều phương pháp điều trị mụn thông thường khi được sử dụng hai lần một ngày. Axit azelaic theo toa (Azelex, Finacea) là một lựa chọn trong khi mang thai và trong khi cho con bú. Nó cũng có thể được sử dụng để kiểm soát sự đổi màu xảy ra với một số loại mụn.
• Axit salicylic có thể giúp ngăn ngừa các nang lông bị bịt kín và có sẵn dưới dạng cả sản phẩm gội đầu và tẩy trang.
• Dạng thuốc: Cream 20%.
• Tác dụng phụ: Ngứa và cảm giác bỏng tại chỗ.
• Lưu ý: Có thể phối hợp các loại thuốc bôi nếu bệnh dai dẳng hay tái phát (không phối hợp các chế phẩm thuộc nhóm cyclin với retinoid).

Dapsone

Dapsone (Aczone) gel 5% hai lần mỗi ngày được khuyên dùng cho mụn trứng cá viêm, đặc biệt là ở phụ nữ bị mụn trứng cá. Các tác dụng phụ bao gồm mẩn đỏ và khô da.

Thuốc dùng toàn thân

Kháng sinh

• Doxycyclin: 100 mg/ngày x 30 ngày sau đó 50 mg/ngày x 2-3 tháng.
• Tetracyclin 1,5 g x 8 ngày hoặc 0,25 g/ngày x 30 ngày (hoặc cho đến khi khỏi).
• Trường hợp không có chỉ định của nhóm cycline, có thể dùng kháng sinh nhóm macrolide thay thế.
• Tác dụng phụ: Thuốc gây nhạy cảm với ánh sáng (tetracyclin, doxycyclin), rối loạn tiêu hóa (erythromycin).

Isotretinoin

• Tác dụng: Ức chế sự sản xuất chất bã, thúc đẩy quá trình tiêu sừng.
• Liều dùng: Tấn công: 0,5 – 1 mg/kg/ngày x 4 tháng. Duy trì: 0,2 – 0,3 mg/kg/ngày x 2 – 3 tháng.
• Tác dụng phụ: Khô da, bong da, môi, loét miệng, kích thích mắt. Lưu ý: không dùng thuốc trong thời kỳ mang thai, cho con bú vì nguy cơ gây quái thai (khớp sọ thoái hoá nhanh gây não bé, khó đẻ). Dùng phối hợp với tetracyclin làm tăng áp lực nội sọ, gây u. Không dùng cho trẻ dưới 16 tuổi.

Hormon

Thuốc đối kháng androgen có nguồn gốc tự nhiên.

• Cách dùng: Vỉ 21 viên, bắt đầu uống viên đầu tiên khi có hành kinh, mỗi ngày uống 1 viên, nghỉ 7 ngày. Thời gian dùng thuốc từ 3 – 6 tháng.
• Thuốc có nhiều tác dụng phụ nên cần có chỉ định và theo dõi của thầy thuốc chuyên khoa.

Các tác nhân chống androgen. Thuốc spironolactone (Aldactone) có thể được cân nhắc cho phụ nữ và trẻ em gái vị thành niên nếu thuốc kháng sinh uống không có tác dụng. Nó hoạt động bằng cách ngăn chặn tác động của nội tiết tố androgen lên các tuyến sản xuất dầu. Các tác dụng phụ có thể xảy ra bao gồm căng ngực và đau kinh nguyệt.

Thuốc khác: Vitamin B2; biotin; bepanthen; kẽm.

Thuốc tránh thai đường uống có hiệu quả trong việc điều trị mụn viêm và không do viêm, và spironolactone (bắt đầu từ 50 mg uống một lần một ngày, tăng lên 100 đến 150 mg [tối đa 200 mg] uống một lần một ngày sau vài tháng nếu cần) là một loại thuốc kháng androgen khác điều đó đôi khi hữu ích ở phụ nữ. Các liệu pháp ánh sáng khác nhau, có và không có chất nhạy sáng tại chỗ, đã được sử dụng hiệu quả, hầu hết là đối với mụn viêm.

Điều trị nên liên quan đến việc giáo dục bệnh nhân và điều chỉnh kế hoạch phù hợp với thực tế đối với bệnh nhân. Việc điều trị thất bại thường có thể do không tuân thủ kế hoạch và cũng do thiếu theo dõi. Tham khảo ý kiến ​​của một chuyên gia có thể là cần thiết.

Lưu ý: Các loại thuốc khi dùng phải tuân thủ theo sự hướng dẫn của bác sĩ.

Trị Mụn 

Đối với một số người, các liệu pháp sau đây có thể hữu ích, đơn lẻ hoặc kết hợp với thuốc trong điều trị mụn .

Liệu pháp ánh sáng

Một loạt các liệu pháp dựa trên ánh sáng đã được thử với một số thành công. Nghiên cứu sâu hơn là cần thiết để xác định phương pháp lý tưởng, nguồn sáng và liều lượng.

Dung dịch hóa học

Quy trình này sử dụng các ứng dụng lặp đi lặp lại của dung dịch hóa học, chẳng hạn như axit salicylic, axit glycolic hoặc axit retinoic. Phương pháp điều trị này dành cho mụn trứng cá nhẹ. Nó có thể cải thiện vẻ ngoài của da, mặc dù sự thay đổi không kéo dài lâu và thường cần phải điều trị lặp lại.

Tiêm steroid

Các tổn thương dạng nốt và dạng nang có thể được điều trị bằng cách tiêm một loại thuốc steroid vào chúng. Liệu pháp này đã giúp cải thiện nhanh chóng và giảm đau. Các tác dụng phụ có thể bao gồm mỏng da và đổi màu ở vùng được điều trị.

Chế độ sinh hoạt & phòng ngừa mụn

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của mụn

Chế độ sinh hoạt:

Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị.

Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.

Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

Bệnh nhân cần lạc quan: Tâm lý có ảnh hưởng rất lớn đến điều trị, hãy nói chuyện với những người đáng tin cậy, chia sẻ với những thành viên trong gia đình, nuôi thú cưng hay đơn giản là đọc sách, làm bất cứ thứ gì khiến bạn thấy thoải mái.

Hạn chế dùng thuốc có chứa các chất thuộc nhóm halogen, corticoid trong điều trị mụn .

Rửa mặt bằng xà phòng: Rửa mặt nhẹ nhàng hai lần một ngày và sau khi đổ mồ hôi.

Rửa các khu vực có vấn đề bằng chất tẩy rửa nhẹ nhàng. Hai lần một ngày, dùng tay để rửa mặt bằng xà phòng nhẹ hoặc chất tẩy rửa dịu nhẹ (Cetaphil, Vanicream, những loại khác) và nước ấm. Nếu tóc bạn là tóc dầu, hãy gội đầu mỗi ngày. Và nhẹ nhàng nếu bạn đang cạo vùng da bị ảnh hưởng.

Tránh một số sản phẩm, chẳng hạn như tẩy tế bào chết da mặt, chất làm se và mặt nạ. Chúng có xu hướng gây kích ứng da, có thể khiến tình trạng mụn trở nên trầm trọng hơn. Rửa và chà quá nhiều cũng có thể gây kích ứng da.

Hãy thử các sản phẩm trị mụn không kê đơn để làm khô dầu thừa và thúc đẩy quá trình bong tróc. Tìm kiếm các sản phẩm có chứa benzoyl peroxide làm thành phần hoạt tính. Bạn cũng có thể thử các sản phẩm có chứa axit salicylic, axit glycolic hoặc axit alpha hydroxy. Có thể mất vài tuần sử dụng sản phẩm trước khi bạn thấy bất kỳ sự cải thiện nào.

Kem ít gây kích ứng hơn gel hoặc thuốc mỡ: Thuốc trị mụn không kê đơn có thể gây ra các tác dụng phụ ban đầu – chẳng hạn như mẩn đỏ, khô và đóng vảy – thường cải thiện sau tháng đầu tiên sử dụng.

Tránh các chất gây kích ứng: Mỹ phẩm nhờn hoặc nhờn, kem chống nắng, sản phẩm tạo kiểu tóc hoặc kem che khuyết điểm trị mụn có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mụn. Thay vào đó, hãy sử dụng các sản phẩm có nhãn gốc nước hoặc không gây dị ứng, có nghĩa là chúng ít có khả năng gây mụn hơn.

Bảo vệ làn da của bạn khỏi ánh nắng mặt trời: Đối với một số người, ánh nắng mặt trời làm trầm trọng thêm sự đổi màu đôi khi vẫn tồn tại sau khi mụn sạch. Và một số loại thuốc trị mụn khiến bạn dễ bị bắt nắng hơn. Thường xuyên sử dụng kem dưỡng ẩm không gây dị ứng (noncomedogenic) bao gồm kem chống nắng.

Tránh ma sát hoặc áp lực lên da của bạn: Bảo vệ vùng da bị mụn của bạn tránh tiếp xúc với các vật dụng như điện thoại, mũ bảo hiểm, vòng cổ chật hoặc dây đai, ba lô.

Tránh chạm hoặc nặn mụn: Làm như vậy có thể gây ra nhiều mụn hơn hoặc dẫn đến nhiễm trùng hoặc để lại sẹo.

Tắm rửa sau những hoạt động vất vả: Dầu và mồ hôi trên da của bạn có thể dẫn đến nổi mụn.

Chế độ dinh dưỡng:

Ăn ít đường, chocola, chất béo, đồ rán.

Phương pháp phòng ngừa mụn hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

Rửa hai lần một ngày và sau khi đổ mồ hôi: Đổ mồ hôi, đặc biệt là khi đội mũ hoặc đội mũ bảo hiểm, có thể làm cho mụn nặng hơn, vì vậy hãy rửa sạch da càng sớm càng tốt sau khi đổ mồ hôi.

Sử dụng các đầu ngón tay của bạn để thoa một chất tẩy rửa nhẹ nhàng, không mài mòn: Sử dụng khăn lau, miếng bọt biển hoặc bất cứ thứ gì khác có thể gây kích ứng da.

Hãy nhẹ nhàng với làn da của bạn: Sử dụng các sản phẩm dịu nhẹ, chẳng hạn như những sản phẩm không chứa cồn. Không sử dụng các sản phẩm gây kích ứng da của bạn, có thể bao gồm chất làm se da, làm săn da và tẩy tế bào chết. Da khô, đỏ khiến tình trạng mụn xuất hiện nhiều hơn.

Chà xát da có thể khiến tình trạng mụn trở nên tồi tệ hơn, rửa sạch bằng nước ấm.

Gội đầu thường xuyên: Nếu bạn có tóc dầu, hãy gội đầu hàng ngày.

Hãy để làn da của bạn được chữa lành một cách tự nhiên: Nếu bạn lấy, nặn hoặc nặn mụn, da của bạn sẽ mất nhiều thời gian hơn để sạch mụn và bạn sẽ tăng nguy cơ bị sẹo mụn.

Để tay khỏi mặt  để ngăn ngừa mụn: Chạm vào da suốt cả ngày có thể gây bùng phát.

Tránh nắng và tắm nắng trên giường: Tắm nắng làm hỏng làn da của bạn. Ngoài ra, một số loại thuốc trị mụn làm cho da rất nhạy cảm với tia cực tím (UV) mà bạn nhận được từ cả mặt trời và các thiết bị làm rám nắng trong nhà. Sử dụng giường tắm nắng làm tăng nguy cơ mắc ung thư hắc tố, dạng ung thư da nguy hiểm nhất, lên 75%.